دستورزی کروموزومی گیاهان جهت افزایش تولید متابولیت های ثانویه با ارزش دارویی: چشم اندازها و تکنیک های القا و گزینش گیاهان پلی پلوئید

پلی پلوئیدی از فرآیندهای رایج در سلسله گیاهان بوده که نقش مهمی در تکامل و گونه زایی آنها دارد و معمولاً با تغییرات چشمگیری در ریخت شناسی، اندازه سلول ها و اندام ها، الگوی بیان ژن ها، میزان فتوسنتز و تنفس، قابلیت باززایی، باروری، بیوشیمی و متابولوم گیاهان همراه می باشد. از این رو در دهه های اخیر پلی پلوئیدی، بخصوص تتراپلوئیدی، به صورت گسترده ای در ایجاد تنوع و اصلاح صفات مختلف گیاهان به کار گرفته شده است. تنوع و گوناگونی صفات ایجاد شده در اثر القای پلی پلوئیدی، وابسته به گونه و ژنوتیپ متفاوت بوده و در برخی موارد نه تنها مفید نبوده، بلکه زیان آور می باشد. اگرچه تتراپلوئیدی با کاهش باروری و تولید بذر و در برخی موارد عقیمی همراه می باشد، ولی زمانی که افزایش زیست توده گیاهان و غلظت ترکیبات دارویی خاص آنها مد نظر است، القای آن می تواند مطلوب باشد. اتوپلی پلوئیدی و آلو پلی پلوئیدی به ترتیب با افزایش محتوای ژنی و تجمیع آلل های مفید یک مسیر بیوسنتزی متابولیت ثانویه در هیبرید به دست آمده و به عبارتی تکمیل ژنتیکی مسیر مربوطه و سایر صفات مهم می توانند بهبود تولید را به همراه داشته باشند. با توجه به اهمیت داروهای گیاهی و نیاز رو به افزایش برای متابولیت های دارویی - گیاهی در کشور، در مقاله حاضر به اثرات گسترده پلی پلوئیدی بر صفات مختلف و اهمیت آن در گیاهان دارویی، روش های کارای القا و گزینش مستقیم و غیرمستقیم گیاهان پلی پلوئید پرداخته شده است.